Wim Klever's "Definitie van het christendom" herdrukt onder andere titel
Iemand stuurde mij gisterenmiddag om 17:15 uur – trots dat hij een primeur had daar het op dit weblog nog niet te lezen was – een bericht toe van een boekhandel die meedeelde: "Een gloednieuwe uitgave van Spinoza's Tractatus theologico-politicus staat op het punt van verschijnen. De licht ingekorte tekst wordt toegankelijk gemaakt en van helder commentaar voorzien door Wim Klever."
Uit dat "licht ingekorte" leidde ik af dat het om een herdruk van Definitie van het christendom zou gaan. En inderdaad, bij Eburon, blijkt dat Definitie etc. is uitverkocht. De tekst waarmee die 'gloednieuwe uitgave' wordt aangeprezen luidt grotendeels als die welke bij de Definitie etc.te lezen is: "Heeft Christendom niet alles met politiek te maken? Kan men wel christen zijn zonder mee te bouwen aan de welzijnsstaat voor ieder? In zijn revolutionaire Theologisch-politieke verhandeling (1670) geeft de hooggeleerde Spinoza een uitdagend, maar overtuigend antwoord op basis van een historische analyse van de bijbel en een theoretische bewijsvoering: godsdienst als politiek gerealiseerde rechtvaardigheid en naastenliefde."
Tot hier was ik begonnen aan een blogje toen 's avonds om 22:00 uur Wim Klever mij e-mailde: "Aangezien de voorraad van mijn DEFINITIE VAN HET CHRISTENDOM was uitverkocht, heeft Eburon (Delft) mij voorgesteld om een tweede druk te maken onder een gewijzigde titel. De vraag houdt immers na elf jaar nog steeds aan, ook al heeft niemand het ooit gerecenseerd. Ook jij niet [...]"
Ik moet er even aan wennen dat het boek nu onder de titel "Theologisch-politieke verhandeling" wordt uitgebracht. Want "licht ingekorte tekst" is een licht eufemistische omschrijving, waar immers bij hele hoofdstukken (8, 9 en 10) slechts met een korte samenvattende omschrijving wordt volstaan en ook bij de hoofdstukken 11 en 12 veel wordt weggelaten en een heel eigen paragraaf-indeling het moeilijk maakt met andere (Nederlandse en Engelse) vertalingen te vergelijken. Méér zeg ik er hier niet over - ooit hoop ik toch nog eens met een bespreking te komen, waarbij ik naast het erkennen van de merites van de uitleggingen, ook mijn niet malse kritiek wil spuien.
Reacties
Reeds meer dan een jaar geleden schreef je, dat je ter gelegeneheid van he 10-jarige bestaan van dit boek daar in een bespreking aandacht voor zou vragen. Daar zag ik al die tijd tevergeefs naar uit. Ik zou namelijk niets liever zien dan dat er in NL eindelijk een discussie op gang zou komen over mijn interpretatie die in de (oude) titel was weergegeven en die van ongelofelijk belang is, ook voor de huidige politiek. Nu wordt die wederom op de lange baan geschoven. Tevens kondig je aan dat je 'niet malse kritiek' voor mij in petto hebt, zonder tevens aan te duiden, wat die kritiek gaat behelzen. Daartegen kan ik mij nu dus niet verdedigen; ik voel me weerloos en ontwapend. Vind je dat zelf fair? Het gaat niet om niks. - Je boven vermelde technische kritiek kan en wil ik pareren met de bemerking dat mijn uitgave in wezen een 'vlugschrift' is, zij het een omvangrijk vlugschrift, dat de bedoeling had om op de toenmalige actualiteit in te grijpen. Het wilde zich beperken tot de hoofdzaken en niet een volledige tekst bezorgen. Vandaar dat ik de vrijheid nam om er een nieuwe titel aan te geven. Op aandringen van de uitgever is die nu vervallen, wat aanleiding geeft tot je terechte opmerking. Wat de indeling betreft: iedere vertaler maakt de indeling die hem het beste lijkt. In dezen bestaat er geen standaard.
wim klever 04-09-2010 @ 19:00
Het was net slim van me om mijn 'niet malse kritiek' kritiek alvast aan te kondigen, terwijl ik weet dat ik er nog niet aan toe kom om die aan een blog toe te vertrouwen. Ik schreef dat uit mijn herinnering dat, toen ik het boek las, ik over nogal wat dingen niet tevreden was. Ik wilde die toen niet in een bespreking die te negatief zou uitvallen brengen, terwijl ik toch ook veel verdiensten in de toelichtingen zag. Ik heb het boek daarom weggelegd om het later, als ik mij tevens verder in Spinoza verdiept had, opnieuw op te pakken, in z'n geheel te herlezen, om te zien of ik er anders tegenaan kon kijken. Inderdaad vond ik het 10-jarige bestaan van het boek een mooie aanleiding om er een bespreking aan te wijden. Daarvan is het om meerdere redenen almaar nog niet gekomen. Een van die redenen - en niet de geringste, laat ik het maar toegeven - is een gebrek aan durf: ik wil de enige die zo regelmatig mijn blogs van commentaar voorziet, niet van me vervreemden door een kritische recensie. Het is algemeen bekend dat critici liever geen recensie schrijven van boeken van hun vrienden. Ik hoop dat ik met deze openbare bekentenis weer terug bij 'fair' ben. Van 'plan' ben ik het nog steeds. 'Plan' tussen aanhalingstekens, want die naam mag dat vage voornemen niet hebben. 'Zou willen' is geen willen, ik weet het.
Eén bezwaar (de titel waarin ik mij niet kon vinden) gaat nu weggenomen worden. Maar daarvoor in de plaats is nu een titel gekozen die de lading onvoldoende dekt en kopers op een verkeerd been kan zetten. Het boek biedt 'niet een volledige tekst' en dient dus niet deze titel te dragen. Daarover zijn we het eens. De "Theologisch-politieke verhandeling toegelicht" had wel gekund, maar is minder sexy.
Stan Verdult 05-09-2010 @ 09:57