Twee zondagse excursies "in de voetsporen van Spinoza"
Net als in de voorbije jaren organiseert Jossi Efrat weer excursies, waarbij de sporen van Spinoza in Amsterdam, Ouderkerk a/d Amstel, Rijnsburg en Den Haag worden gevolgd. Het programma is iets verbeterd t.o.v. vorig jaar maar grote verschillen zijn er niet.
Hier volgt de door Jossi opgestelde tekst:
Op 14 augustus en 11 september 2011 worden twee identieke excursies gehouden waarbij te voet wordt gelopen op de plaatsen waar Spinoza ook verbleef. Aan de hand van 17e en 18e eeuwse plaatjes zal men zich een voorstelling kunnen maken hoe het er toen uitzag, door deze tekeningen te vergelijken met de gebouwen en het straatbeeld van nu. De deelnemers zullen een mapje met een de kopieën van deze 15 plaatjes ontvangen.
Het vervoer geschiedt met eigen auto. Op zondagen is het parkeren gemakkelijk. In het centrum van Den Haag is het soms gratis, maar niet overal. In het centrum van Amsterdam in deze buurt is het vaak gratis tot 12 uur. Voor degenen die niet over een eigen auto beschikken zal een regeling worden getroffen zodat er meegereden kan worden met anderen.
Programma:
Amsterdam, Portugese synagoge, met bezoek. Spinoza heeft dit gebouw (van 1675) bij aanbouw kunnen zien, hoewel hij daar kennelijk nooit binnen is geweest. In de synagoge zal worden uitgelegd hoe vroeger de ban werd voltrokken. (Bij Spinoza gebeurde dat op 27 juli 1656, tijdens zijn afwezigheid, in een kleinere synagoge daarnaast, die nu niet meer bestaat.) De huidige synagoge lijkt in een aantal opzichten op het vroegere gebouw aan de Houtgracht, waar we ook zullen wandelen.
Op de Houtgracht (nu Waterlooplein) was het ouderlijk huis van Spinoza.
Vlakbij zien we ook het nieuwe standbeeld van Spinoza (van 2008).
Ouderkerk a/d Amstel. Kerklaan 10. Rondleiding op de oude joodse begraafplaats met o.a. graven (met leesbare zerken) van de beide ouders van Spinoza. Ook graven van de drie rabbijnen die waarschijnlijk leraren waren van Spinoza: Saul Levi Morteira, Isaac Aboab en de meest bekende rabbijn: Menasse Ben-Israël. Het is niet duidelijk of zij allen ook een actieve rol hebben gespeeld bij de Spinoza-ban van 1656, maar waarschijnlijk geldt dit wel voor de twee eersten. (Ben-Israël was die tijd in Engeland.)
Rijnsburg, Spinozahuisje op de Spinozalaan 29. Gezien de recente restauratie is binnen nu het een en ander te zien. Theo van der Werf, de secretaris van de vereniging "het Spinozahuis", zal binnen uitleg geven. Indrukwekkend zijn ook de buitenkant van het huisje, en de mooie tuin met borstbeeld van de wijsgeer. In het centrum van Rijnsburg zien we
nog een ander standbeeld van Spinoza.
Den Haag. Wandelen vanaf de Nieuwe Kerk op het Spui, (waar Spinoza op 25 februari 1677 werd begraven), langs zijn eerste woning aan de Stille Veerkade, en naar zijn laatste woning aan de Paviljoensgracht.
Hier zien we ook het oude standbeeld (onthuld in 1880) van Spinoza.
Vervolgens wordt gewandeld naar de Plaats bij het Buitenhof, waar het standbeeld van Johan de Witt (uit 1906) staat, en zal toelichting worden gegeven op de gebeurtenissen bij de Gevangenpoort op 20 augustus 1672 en de betrokkenheid van Spinoza daarbij.
Aanvang van de excursie: om 10 uur, naast het standbeeld van de Dokwerker, bij de ingang van de "Esnoga", de grote "Portugese"
synagoge, op het Mr. Visserplein (Jonas Daniel Meijerplein) te Amsterdam, naast het Waterlooplein. Trams 9 en 14.
Bij Metrostation Waterlooplein.
Tijdschema: Gezien de ervaring van verleden jaar proberen we een tamelijk strak schema te handhaven, zodat de excursie niet te veel uitloopt. Er zal niet veel tijd zijn voor een lunch onderweg. Deelnemers wordt geadviseerd een broodje of iets dergelijks in de auto mee te nemen.
Men kan uiteraard wel even stoppen onderweg voor iets drinken en toilet.
Er zijn toiletten in het joodse museum, naast de Amsterdamse synagoge. In de begraafplaats en in het huisje te Rijnsburg zijn echter geen toiletten.
We proberen omstreeks 12 uur al uit centrum Amsterdam weg te rijden.
Bezichtiging in Ouderkerk is dan van ca. 1245 tot 1345 uur.
Bezichtiging huisje in Rijnsburg van ca. 1445 tot ca. 1545 uur.
Begin v.d. rondleiding in Den Haag ca. 1645 uur. Einde excursie ca. 1830
Heren dienen in de synagoge en op de joodse begraafplaats een pet, hoed of ander hoofddeksel te dragen. Dames hoeven geen bijzondere kleding.
Kosten; € 20.- p.p., dit is incl. entreegeld bij de Portugese synagoge, en een mapje met kopieën van 15 relevante oude plaatjes.
Aanmeldingen: Jossi Efrat, 06-81-41-87-59; jossiefrat@hotmail.com
De excursie is initiatief van Jossi zelf, er staat geen organisatie achter. Jossi is lid van de vereniging "het Spinozahuis" en werkzaam als gids en reisleider buiten Nederland, vooral in het Midden-Oosten. Hij is bekend met het jodendom, spreekt Hebreeuws en ook Arabisch.
Tijdens de excursie is niet genoeg tijd om diep in te gaan in de uitgebreide filosofie van Spinoza. Wel zal in de synagoge aandacht worden besteed aan in hoeverre Spinoza's brede orthodox-joodse opleiding in zekere mate invloed had op zijn latere opvattingen.
Ook voor een bezoek aan Voorburg, waar Spinoza eveneens heeft gewoond, is geen tijd.
