Nog eens over Edelmann – over wat hij mij deed!
Zo gaat het vaak. Ik ben gericht naar iets op zoek dat te maken heeft met Spinoza en in het voorbijgaan kom ik dan iets tegen dat ik op dat moment niet kan gebruiken, maar dat mij intrigeert. Dat bewaar ik dan om er later méér over op te zoeken.
Hoe meer ik over hem te weten kwam, hoe meer belangstelling ik voor hem kreeg. Een zoekende, dolende geest, die over zijn zoektochten en resultaten schreef en daardoor moeilijkheden kreeg en genoopt werd door de Duitse landen te dolen, op zoek naar veilige plaatsen. En ik voel dan scherp de noodzaak een blog over die persoon te maken. Dat werd dus het blog van gisteren.
Merkwaardig genoeg was juist het hoofdstuk van Rüdiger Otto, die nogal afstand hield t.o.v. het hem toegedichte Spinozistische, maar die zoveel informatie bood over de kwesties waar Edelmann mee bezig was, dat ik er meer contact mee kreeg met van hoeveel existentieel levensbelang die vragen voor iemands leven waren, waardoor het lezen van de antwoorden en benaderingen van Spinoza als van zoveel meer waarde konden worden ervaren. Spinoza’s TTP lezen werkte voor Edelmann als een bevrijding. En dat kon het juist vooral zijn daar hij al zelf zoveel met de kwesties betreffende de geloofwaardigheid van de Bijbel (hoe geschreven, hoe bewaard en overgeleverd, zat Gods inspiratie niet in de vertalingen etc.) – je leven hing ervan af. Voor Otto betekende het feit dat Edelmannn al zover op weg was en zelf langs andere wegen dan die van Spinoza veel had ontdekt, reden om af te dingen op het waarlijk Spinozist zijn van Edelmann. Maar bij mij werkte het juist omgekeerd: Edelmann was er aan toe! En daarom was hij beter dan anderen in staat om wat Spinoza behandelde te begrijpen. De TTP ging er bij hem in als Gods woord in een ouderling. Vandaar dat de TTP (het boek dat van de onmogelijkheid van ‘Openbaring’ uitging) voor hem een ‘openbaring’ was! Dát was wat hij zocht. Door het maken van dat blog heb ik meer gevoel gekregen voor het verschil waarin de TTP wordt gelezen: het belang van de achtergrondhouding. Ik weet nog hoe ik zelf moeite had om aan de TTP te beginnen (zoveel over de Schrift! Daar had ik mezelf van verlost. Wilde ik dit allemaal wel lezen?). Ik ben deze houding (“teveel Bijbel”) om de TTP niet te willen lezen vaker in mijn omgeving tegen gekomen.
Maar aan de ‘case Edelmann’, een oprecht zoekende 18e eeuwse theoloog, zie je hoe heel anders er gelezen wordt door iemand die er echt voor open staat. Ik voelde mee met deze persoon die het zijne deed om ruimte te scheppen voor zelf denken en zelf onderzoeken – voor zichzelf en anderen.
Reacties
Gelijk heb je, Stan. Maar de TTP was ook NIET bedoeld voor mensen die aan de bijbel geen boodschap hadden of de bijbel niet kenden, maar enkel voor wie de bijbel als Openbaring van godswege en als richtsnoer voor het leven beschouwden. Zich tot DAT PUBLIEK richtend en opererend vanuit zijn heilig boek betoogde Spinoza dwingend (maar niet overtuigend voor wie zijn oren dichthield) dat er met hem, de vermeende atheist en het 'duivels instrument voor de republiek' niets mis was. Integendeel: op basis van de heilige teksten liet hij zien dat hij een onberispelijke burger, ja zelfs een voortreffelijke christen was. De TTP is in wezen een APOLOGIE en pas in secundaire zin (nl. metterdaad) een pleidooir voor de 'libertas philosophandi.
wim klever 23-07-2011 @ 22:47