BdSpinoza

Kardinaal François-Joachim de Pierre de Bernis (1715 – 1794) bestreed het Spinozisme in lang gedicht

Jonathan Israel noemt in Democratic Enlightenment wel tweemaal diens naam, maar behandelt hem niet. Maar door de schitterende vertolking, met prachtige dictie van het Frans (o, als ik zó Frans gehad had…), door Delphine Boyer van diens anti-Spinoza-canto (hoor de video aan het eind), breng ik dit blog.

François-Joachim de Pierre de Bernis was een Franse kardinaal, staatsman en vooral bekend om z'n gedichten. In 1744 werd hij gekozen in de Académie française. Hij was telg van een  verarmde adellijke familie en werd als jongere zoon bestemd voor een kerkelijk ambt en kreeg daartoe een opleiding aan het Louis-le-Grand college en seminarie van Saint-Sulpice te Parijs.

Met zijn verzen verkreeg hij de vriendschap van Madame de Pompadour, de koninklijke maîtresse. Zij verschafte hem een appartement in de Tuilleriën en een jaarwedde. In 1751 werd hij verbonden aan de ambassade in Venetië, waar hij een bemiddelende rol vervulde tussen de Venetiaanse republiek en paus Benedictus XIV. Hij keerde  naar Frankrijk terug als pauselijke staatsraad. Vervolgens speelde hij een belangrijke rol in de onderhandelingen tussen Frankrijk en Oostenrijk die aan de zevenjarige oorlog voorafgingen. In juni 1757 werd hij ministre d'État voor buitenlandse zaken maar door zijn tegenwerking van de verkwistingen  van de markiezin de Pompadour en de haren, viel hij in ongenade en werd door Lodewijk XIV voor zes jaar verbannen naar Soissons. Door paus Clemens XIV werd hij voor ’t eind van die verbanning tot kardinaal benoemd. Na de dood van madame de Popadour werd hem opnieuw een rijksambt aangeboden, maar hij wees het af daar hij benoemd was tot aartsbisschop van Albi. Niet voor lang echter want in 1769 trok hij weer naar Rome voor het conclaaf dat Clemens XIV tot paus verkoos, waarna hij tot ambassadeur in Rome benoemd werd, wat hij tot ’t eind van z’n leven bleef. Hij was er groot bestrijder van de jezuïeten net als Voltaire met wie hij bevriend was. Tijdens de Franse Revolutie droeg hij in de San Luigi dei Francesi een plechtige begrafenismis op voor Lodewijk XVI  die in 1793 geguillotineerd was. Onder Pius VI, die voorstander van de jezuïeten was, verloor hij invloed en moest hij een pensioen verwerven van Spanje. Na zijn dood (hij werd begraven in de San Luigi dei Francesi) benoemde Pius VI hem wel tot “Beschermer van de Kerk van Frankrijk.” Zijn gedichten, waarvan het langste was La Religion vengée (Parma, 1794) werden na zijn dood gepubliceerd. Net als zijn Mémoires et lettres 1715-58 (8 vols., Paris, 1878); deze vormen voor historici een interessante bron voor het leven in de 18e eeuw.

Hij had de bijnaam ‘Babet la bouquetière’ (Babet de bloem). Zijn losbandige verhaal Nocrion, conte allobroge (1747) is een bewerking van een middeleeuwse fabel, waarin een ridder het vermogen heeft om vrouwelijke genitaliën te laten spreken. Dit verhaal werd ook de basis voor Denis Diderot's Les Bijoux Indiscrets (De loslippige juwelen, 1748). 

Bronnen

¹) Deze alinea ontleen ik aan noot 65 van Rhijnvis Feith, Het graf (ed. P.J. Buijnsters). Tjeenk Willink-Noorduijn, Haarlem 1977 (2de herziene druk)  [bij DBNL]

²) MEMOIRS AND LETTERS OF CARDINAL DE BERNIS. WITH AN INTRODUCTION BY C.-A. SAINTE-BEUVE [archive.org]

 ³) books.google.nl

De rest heb ik van

spinoza | 15-10-2011 | 15:13 | Link | Reacties (0)