Jorge Luis Borges' Spinoza-gedichten -
De Argentijnse dichter, essayist, filosoof en proza schrijver, hoogleraar literatuur aan de universiteit van Buenos Aires, hoofd van de nationale bibliotheek en voorzitter van de Sociedad Argentina de Escritores, Jorge Luis Borges (1899-1986) schreef in 1964 een gedicht over de door hem bewonderde filosoof: Spinoza.
Ik had hierover al eerder dit blog, met het Spaanse gedicht en een Engelse vertaling. Ik wist al lang dat Barber van de Pol vijfentwintig jaar geleden een mooie Nederlandse vertaling in De Revisor had. Vandaag kreeg ik dat te pakken en plaats het hieronder.
[Aanvulling 25 augustus 2012]
Heden plaats ik hier ook het tweede gedicht, Baruch Spinoza, dat Borges in 1977 schreef op verzoek van het Joods Museum van Buenos Aires ter gelegenheid van de herdenking van de 300e herdenking van dood van Spinoza. Mét de vertaling van Robert Lemm.
Zie ook het blog met vertalingen van de gedichten door Paul Claes.
|
Spinoza Las traslúcidas manos del judío Labran en la penumbra los cristales Y la tarde que muere es miedo y frío. (Las tardes a las tardes son iguales.) Las manos y el espacio de jacinto Que palidece en el confín del Ghetto Casi no existen para el hombre quieto Que está soñando un claro laberinto. No lo turba la fama, ese reflejo De sueños en el sueño de otro espejo, Ni el temeroso amor de las doncellas. Libre de la metáfora y del mito Labra un arduo cristal: el infinito Mapa de Aquél que es todas Sus estrellas. Jorge Luis Borges, Uit: El otro, el mismo (1964)
|
|
|
| Spinoza
De doorschijnende handen van de jood Bewerken in de schemer de kristallen En de middag, angst en koude, gaat dood. (Eén middag is het evenbeeld van alle.) De handen en de ruimte van een paarse tint Die allengs verbleekt binnen de ghetto-grens Bestaan ternauwernood voor deze kalme mens Die droomt van doorzichtig labyrint. Zijn roem, weerschijn van dromen in de droom Van een andere spiegel, geeft hem geen schroom Terwijl de gloed der deernen geen beletsel is. Vrij van metafoor, van mythe, bewerkt de Mens een harde kristal: de onbeperkte Plattegrond van Hem die al Zijn sterren is. Vertaling: Barber van de Pol [in De Revisor, 1984 nr 1, p 49]
|
|
|
| Baruch Spinoza
Bruma de oro, el Occidente alumbra la ventana. El asiduo manuscrito aguarda, ya cargado de infinito. Alguien construye a Dios en la penumbra. Un hombre engendra a Dios. Es un judío de tristes ojos y de piel cetrina; lo lleva el tiempo como lleva el río una hoja en el agua que declina. No importa. El hechicero insiste y labra a Dios con geometría delicada; desde su enfermedad, desde su nada, sigue erigiendo a Dios con la palabra. El más pródigo amor le fue otorgado, el amor que no espera ser amado. Jorge Luis Borges (1977)
|
| Baruch Spinoza
Waas van goud; de zinkende zon verlicht Het raam. Het gestadige manuscript Wacht, al geladen met oneindigheid In het clair-obscur bouwt iemand God. Een mens verwekt God. Het is een Jood Met droeve ogen en een vale huid; De tijd neemt hem mee zoals de stroom Een blad meeneemt op het water dat glooit. Wat maakt het uit. De tovenaar volhardt En houwt God met meetkundige precisie. Vanuit zijn ziekte, vanuit zijn niets, Gaat hij door God te bouwen met het woord. Hem viel de rijkelijkste liefde toe, De liefde die geen wederliefde hoeft. Vert. Robert Lemm In: Jorge Luis Borges, Gedichten, Keuze, nawoord, vertaling en noten Robert Lemm, Uitgeverij de Bezige Bij, Amsterdam, 1984, blz.138-139
|
