BdSpinoza

Van Daklozenberaad naar PSP
Vanuit die Derde Weg en het zgn. “Daklozenberaad” (van linkse mensen die niet konden kiezen tussen CPN en PvdA en dus geen politiek dak boven hun hoofd hadden) nam hij mede het initiatief om een weg te zoeken om aandacht voor het pacifisme in het parlement te krijgen. Zo werden er gesprekken gevoerd met de Socialistische Unie en de PvdA, waaraan hij deelnam, maar waar niets uitkwam, waarna besloten werd het “Daklozenberaad” op te heffen en een politieke partij op te richten. Dat werd in januari 1957 de PSP, de Pasifisch Socialistische Partij. Riemans was één van de opstellers van het eerste Beginselprogramma, waarbij gekozen werd voor algemene, niet al te concrete formuleringen. Men wilde een nieuwe wereldorde zonder klassen waarvoor een beroep gedaan werd op menselijkheids- en rechtvaardigheidsgevoel van allen, aldus Riemens, die vice-voorzitter van het eerste PSP-bestuur werd.

Door de val van het 4^e kabinet Drees kwamen er in 1959 vervroegde verkiezingen, waarop de PSP nog niet geheel was voorbereid en bij de samenstelling van de eerste kandidatenlijst ontstond er een groot conflict, waarin Riemens een zware rol speelde. Het boterde al niet tussen hem en secretaris Henk Lankhorst. Ten dele waren deze conflicten persoonlijk, maar ze hingen samen met hun verschillende manier van werken. “Enerzijds was er de ambitieuze en sterk agitatorisch getinte aanpak van Riemens en enkele andere bestuurders als Brandsen en Redeker. Zij wilden de PSP vooral strijdvaardig laten overkomen. Hier tegenover stond de voorzichtige en gedegen opbouw, die mensen als Lankhorst en Van Steenis prefereerden.”

Uiteindelijk kwam Lankhorst op de 1^e, ds. Nico van der Veen op de 2^e en Riemens op de 3^e plaats op de kandidatenlijst. Er werden twee leden in de Kamer gekozen. Op instigatie van Riemens en de Amsterdamse afdeling werd wegens de in hun ogen onreglementaire gang van zaken bij de opstelling van de lijst een buitengewoon congres opgeroepen dat begin mei 1959 plaats vond, maar dat niet tot afkeuring kwam. Al met al had dit conflict wel veel energie gekost. Toen het congres van okt. 1961 in de ogen van Riemens onvoldoende vasthield aan de verwerping van elk geweld gaf hij er de brui aan en zegde zijn lidmaatschap op.

Belangenvereniging Druggebruikers MDHG

In Gemma Blok, Ziek of zwak. Geschiedenis van de verslavingszorg in Nederland [Uitgeverij Nieuwezijds, 2011, p. 213] lezen we:

“In Amsterdam ontstond in 1977 de Medische Dienst Heroïne Gebruikers, de MDHG, op initiatief van Johan Riemens, een ex-PSP-politicus woonachtig in de binnenstad. Hij zag dagelijks voor zijn neus de gevolgen van de heroïne-epidemie. Deze junkies zaten gevangen, dacht Riemens, tussen de afkickgerichte verslavingszorg en het justitieel circuit. Zoals de PSP zocht naar een derde weg tussen kapitalisme en socialisme, zo moest er volgens Riemens ook een derde weg mogelijk zijn in de behandeling van verslaafden: een aanpak die gebruikers zou helpen bij het leiden van een menswaardig bestaan. Als gebruikers gewoon van hun huisarts hun drugs zouden krijgen en in een eigen huis konden wonen, dan was ook voor hen een zelfstandig en 'normaal' bestaan mogelijk. Samen met onder anderen straathoekwerker August de Loor richtte hij MDHG op; de afkorting ging informeel al gauw staan voor 'Maak de Hulp Gewoon'. Riemens stelde zijn eigen huis open voor de prille organisatie, die vergaderde en inloop-spreekuren hield in de voorkamer van zijn pand. Zelf ging hij in het achterhuis wonen.” Later vormde dit zich om tot de Belangenvereniging Druggebruikers MDHG [zie hier méér over Riemens en de MDHG].

Spinoza Academie voor vreedzame wereldpolitiek
En ook richtte hij, dat moet ergens in de eerste helft van de jaren ’80 geweest zijn, de “Spinoza Academie voor vreedzame wereldpolitiek" op. Daarover lezen we in De Waarheid van 01-08-1985 het volgende verhaal:

Spinoza (vredes) Academie komt in oude broodfabriek

Wie is er niet voor vrede? De wereld schreeuwt erom, van San Francisco tot Wladiwostok. Waar het in vredeshoofdstad Amsterdam nog aan ontbrak was een vredesacademie, compleet met „Algemeen Vredescentrum Amsterdam, Vredescafé en Vreedzame Wereld Sociëteit, Vredeswinkel, Vredesreisbureau en Vredes-bibliotheek". Door AD VAN OOSTEN

We onderdrukken de neiging om ironisch te worden bij het citeren van de folder van de in oprichting zijnde „Spinoza Academie voor vreedzame wereldpolitiek". De academie wil, zo schrijft de folder, door middel van alle disciplines van wetenschap, technologie en kunst een bijdrage leveren aan een rechtvaardige maatschappijinrichting en een vreedzame wereldorde. „De naam Spinoza Academie is gekozen omdat Spinoza een van de grootste Amsterdammers is geweest en een prominent filosoof die gezocht heeft naar een universele ethiek, die wij als schepsel mens en als mensheid meer dan ooit behoeven."

Dankzij steun van de gemeente Amsterdam is het verhaal van de Spinoza Academie van vredes-dromenland in de Amsterdamse werkelijkheid terechtgekomen. Wethouder Schaefer heeft de voormalige broodfabriek Ceres op de hoek van de Nieuwe Prinsengracht en de Weesperstraat voor een periode van vijf jaar (tot de sloop) aan de vredesacademie ter beschikking gesteld. De inrichting van het gebouw, begroot op 220.000 gulden, moet door de academie worden bekostigd. De folder doet dan ook een oproep aan medegebruikers en -financiers van het vredespakhuis. De initiatiefnemer van de Spinoza Academie is de 66-jarige Amsterdammer Johan W. E. Riemens, vaag bekend als een van de oprichters van de EVP. „Het moet niet al te zeer met mijn persoon verbonden worden, want er zijn mensen waar ik mee te maken heb gehad en die jaloers zijn op wat ik doe." Hij praat liever over de inrichting van het gebouw, waar hij de laatste tijd full-time mee bezig is.

„We krijgen van alle kanten aanvragen van organisaties, instanties en mensen die mee willen doen. Het eerst komen voor ons de vredesorganisaties, dan de milieu- en Derde Wereldorganisaties en tenslotte de sociaal-culturele instellingen. Maar zij en wij hebben nog tot september de tijd om een definitieve beslissing te nemen."

De belangrijkste aanvragen zijn die van de Leefwerkschool, die haar behuizing aan de Keizersgracht moet verlaten, en de Religiegalerie (whatever it may be). „Ik heb hoop en vermoeden dat we daarmee tot overeenstemming komen", zegt Riemens. Er zijn ook een aantal individuele toezeggingen van kunstenaars en medewerkers aan de diverse faciliteiten. „Er komt een vredescafé waar mensen elkaar kunnen ontmoeten die bezig zijn met vrede in radicaaldemocratische zin. Er is op de begane grond een ruimte van 300 vierkante meter, waar we een folklore-bar, bodega en een theater willen vestigen. We benaderen buitenlandse ambassades met de vraag of zij muziek- en dansgroepen willen laten optreden. Verder komt er nog een ruimte waar mensen films en videoprogramma's kunnen vertonen."

Over het academisch gehalte blijft Riemens noodgedwongen vaag. „Er komen vijf lokaliteiten voor cursussen en conferenties. We hebben ideeën voor een programma over de geschiedenis van de twintigste eeuw. We willen mensen van verschillende wetenschappelijke richtingen bij elkaar halen."

Het artikeltje eindigde met wat kritische geluiden vanuit enige vredesbewegingsorganisaties voor wie dit initiatief blijkbaar uit de lucht kwam vallen.

                   advertentie in De Waarheid 15-03-1988  

                                                 * * *

In ieder geval fungeerde de Spinoza Academie, zoals google.books laat zien, als uitgever van:

• Johan W.E. Riemens, Joegoslavië, het land van Tito: onscheidbare siamese tweeling. Spinoza academie voor vreedzame wereldpolitiek, 1991 - 169 pagina's [hier]

• Bijeenkomst: Sarajevo 1914-1994: organisatie: Stichting Spinoza Academie voor vreedzame en leefbare wereldpolitiek, 26-06-94 [...] Amsterdam, documentatie A.S. Wisse, 1994

• United Nations Commission of Experts, Report on the Historical Background of the Civil War in the Former Yugoslavia. Spinoza Academie voor vreedzame en leefbare wereldpolitiek, 1994 - 56 pagina's

• 'De strategie van de mensheid ... daar deugt geen moer van. Gesprekken met Johan Riemens door Maarten van Dullemen'. Amsterdam, Spinoza-Academie voor vreedzame en leefbare wereldpolitiek, 1996.

                                              * * *

Het vredespaleis van Johan Riemens [De Waarheid van 14-03-1986]
"Met een enorme inzet is de 67-jarige Amsterdammer Johan Riemens bezig geweest om de voormalige broodfabriek op de hoek van de Weesperstraat en de Nieuwe Prinsengracht om te bouwen tot een groot pakhuis voor vredes- en culturele activiteiten. Tientallen kunstenaars richten er een atelier in of werken in een drukkerij. Ook krijgen de redacties van de bladen Plug en Zone 3 een plaatsje in het gebouw.
Het ideaal van Riemens is een Verenigde Naties-vereniging Nederland, voor hem de voortzetting van zijn levenslange vredeswerk. Hij is medeoprichter van de PSP en de Derde Weg. Door middel van congressen en een vredes-knipselkrant wil hij de vredesgedachte verder uitdragen. De Amsterdamse vredesplatforms en de groep „Vijftig-plus tegen kerngeweld" maken van zijn ruimtes gebruik.
Aan huurders van ateliers heeft Riemens geen behoefte meer. Wel zijn vrijwilligers voor de vredesactiviteiten zeer welkom. Want van het sjouwen door het gebouw heeft hij het wel eens zwaar te verduren: „De eerste drie maanden hier ben ik tien kilo afgevallen."

Eind 1999 moet er een eind gekomen zijn aan de Spinoza Academie, getuige deze webpagina "Dreigend doek voor Spinoza Academie" waarvan het trieste einde werd aangekondigd; ongedateerd maar moet van 1999 zijn (toen Riemens 81 jaar was).

Blijkbaar geen makkelijke man. 

Hier en daar is sprake van de vele ruzies waarvan hij het middelpunt vormde.  

Zo schrijft iemand die ruzie met hem kreeg: "De man achter het MLKC was Johan W.E. Riemens, en het spijt mij te moeten zeggen dat ik ook op de afstand van al die jaren geen warm gevoel voor hem kan opbrengen. De man speelde het klaar om met iedereen ruzie te maken die hem niet geweldloos genoeg was. Hij was (mede-)oprichter van De Derde Weg, de PSP, het Centrum voor Geweldloze Weerbaarheid en tenslotte de Evangelische Volkspartij. Of hij bij de laatstgenoemde met ruzie weg is gegaan weet ik niet, maar overal elders was het raak." [zie hier]  

Het In Memoriam dat op de website van de MDHG werd geplaatst eindigt met: “Een weerbarstig man, maar buitengewoon sociaal voelend. Bij leven directeur van het Joegoslavisch Verkeersburo en oprichter van de Nederland-Indonesiëvereniging, de Pacifistisch-Socialistische Partij, de Evangelische Volkspartij, het Martin Luther King-centrum, de Belangenvereniging Druggebruikers MDHG en de Spinoza-academie, gaat hij de geschiedenis in als uitvinder van de Derde Weg.” [..] nimmer kreeg hij de waardering die hij verdiende. Een handvol vrienden nam afscheid van hem bij zijn uitvaart. Van officiële zijde bleef het stil.” [PDF bij MDHG]

Rene Zwaap begon in De Groene Amsterdammer van 25-11-1998 een artikel onder de titel “Mister derde weg” aldus: “VELEN WREVEN zich even de ogen uit of knepen zichzelf in de arm toen hij 12 januari jl., tijdens de presentatie van Frits Bolkesteins anticommunistische schotschrift Onverwerkt verleden, opeens opdook op het podium van Paradiso. Een oude man, met een enorme krachtsinspanning achter het katheder geklommen om de VVD-leider en diens massale gehoor eens duchtig te onderhouden over de ware gevaren die de mensheid bedreigen, zoals daar zijn: de Paus, Otto von Habsburg, en het revanchisme van het Duitse militair-industrieel complex. Heer Bolk keek besmuikt zwijgend voor zich uit, zich kennelijk niet bewust van de identiteit van de oude man die hem daar met geheven vuist en donderend stemgeluid de les stond te lezen. Maar bij vele andere oudgedienden ging er een lichtje op. Jawel, het was hem: Johan Riemens, uitvinder van de Derde Weg, peetvader van de PSP, oprichter van de EVP, dissident van links Nederland. Hij had de strijd dus toch nog niet opgegeven.” [Hier]  

Dezelfde René Zwaap schreef in De Groene Amsterdammer van woensdag 3 november 1999
"Terwijl de Socialistische Internationale midden november in Parijs bijeenkomt voor een conferentie om de Derde Weg tot de officiële leer van de Europese sociaal-democratie te maken, gaat het niet goed met de man die in de jaren vijftig de echte Derde Weg introduceerde in Nederland. Het levenswerk van Johan W.E. Riemens, de favoriete politieke denker van koningin Juliana in de jaren vijftig, dreigt dit jaar teneinde te komen als er niet snel een financieel noodplan wordt opgesteld. De politieke duizendpoot Riemens, betrokken bij zowel de oprichting van de PSP als de EVP, is de drijvende kracht achter de Amsterdamse Spinoza Academie, een platform voor een ieder die in de Derde Weg een uitweg ziet uit de huidige laat-kapitalistische malaise. Vanuit de academie bestookte Riemens de wereld de laatste jaren met waarschuwingen dat het helemaal fout ging in voormalig Joegoslavië. Met de oorlog in Kosovo kreeg hij zijn gelijk, maar toen was het al te laat. Nu zit zijn Spinoza Academie in de problemen. De financiering van het vredesinstituut verliep tot voor kort op basis van een oude overeenkomst tussen de Spinoza Academie en de gemeente Amsterdam. Door op te treden als tijdelijk beheerder van het voormalige Lloyd Hotel, dat onder andere aan kunstenaars werd verhuurd, wist Riemens zijn instituut tot voor kort draaiende te houden. Het contract met de gemeente is inmiddels afgelopen. Het Lloyd Hotel moet worden teruggegeven, met als extra complicatie dat sommige kunstenaars die indertijd met Riemens in zee waren gegaan nu opeens weigeren te vertrekken, waarvoor de gemeente nu weer dreigt de Spinoza Academie verantwoordelijk te stellen. De hoogste tijd kortom voor actie ten bate van 'mister Derde Weg'. 5 November aanstaande vindt er van 17.00 tot 19.00 uur in het gebouw van de Spinoza Academie aan de Grote Wittenburgerstraat 27 een spoedvergadering plaats over de toekomst van de academie. Komt allen."

Fragment uit een portret van deze mede-oprichter van de PSP en nog immer wereldverbeteraar op 8 feb 2011 op YouTube, waarin het eveneens uitgebreid over zijn ruzies gaat. Uitgezonden in het programma "David de Jongh op bezoek bij Johan Riemens" (Salto TV, 1997, 50 min.)