Iosif Glicsman (1871-1938) joodse arts, schreef onder pseudoniem Dr. Ygrec over Spinoza én over eugenetische sterilisatie
Dit blog in komkommertijd hád ik kunnen opnemen in de rubriek Inutilis scientia Spinozana, maar dat doe ik bij nader inzien toch maar niet. Soms, net als nu, is de aanleiding voor een zoektocht, een cover van een boek over Spinoza [deze van hier]. Een sport vind ik het om te zien of en hoeveel je van een schrijver over Spinoza kunt vinden. Dat was in dit geval niet eenvoudig; maar het leverde toch iets op.
Dr. Ygrec is de Roemeense auteur uit Boekarest van Viaṭa ṣi filozofia lui Spinoza - 86 p. (onder de t en de s hoort eigenlijk, zoals uit de cover blijkt, een cedille, maar die geeft mijn tekstverwerker WORD niet).
Al snel blijkt, vooral uit pagina’s van bibliotheken dat dr. Ygrec het pseudoniem is, waaronder I. Glicsman schreef (b.v. cf.) en worden zijn levensdata gegeven, 1871-1938 (b.v. cf.).
Dan komt er een hit langs die hem als arts en journalist omschrijft: dr. Ygrec Glicsman Ioan (1871- 1938), medic, ziarist [cf.] Het betreft een lijst van beroemde Roemenen die gecremeerd wilden worden [ook hier]. De voorletter ‘I’ zou staan voor ‘Ioan’. Maar op een andere plaats wordt hij als ‘Ion’ gegeven, n.l. uit een document waaruit blijkt dat jij joods was. Van de “361 Jewish personalities from Romania’s past” wordt hij vermeld op plaats “126. Glicsman, Ion (1871–1938), doctor.” [Cf. ook in een ander joods overzichtswerk, Contributii La Istoria Obstii Evreilor din Iasi [Contributions to the History of Jews in Iasi (= Roemenië)], een Yizkor Book Project, wordt Ygrec/Glicsman genoemd. Cf.]
Ander werk van hem:
I. Glicsman (dr. Ioan Fulga), Filosofia lui Spinoza în lumina cugetarii moderne. Bucuresti;
Tipografia "Providenta" H. Steinberg, 1916 - 56 p. [Cf.
Bij deze eerste en als een van de weinige gedateerde publicaties gebruikte hij
kennelijk een ander pseudoniem: dr. Ioan Fulga.
• Viata si filosofia lui Henri Bergson / Doctorul Ygrec ; cu o pref. de P. P. Negulescu Glicsman, I., 1871-1938 - Autor Bucuresti ; Adeverul, [19--] [cf.]
• Problema sociala si sanitara a locuintelor rurale în România. Studiu statistic si de igiena sociala / Doctorul Ygrec Glicsman, I., 1871-1938 - Autor Bucuresti;Tipografia Cultura, 1929 [cf.]
Zie verder een overzicht van zijn werken op Catalogul General al Biblioteca Centrala Universitara Bucuresti (Boekarest).
In een Roemeense tekst van Boris Marian over jodendom “Dupã 4000 de Ani” [na 4000 jaar] is te lezen: “Dr. I. Glicsman schreef in het interbellum sympathiek over de 'ketter' Spinoza, die de religie als wetenschap benaderde; "De hele natuur is geanimeerd, leven en materie worden aan haar toegeschreven," zegt Spinoza. [Cf. en cf.]
En dan blijkt Glicsman's naam voor te komen in een boek over eugenetica in Zuidoost Europa, waaruit blijkt dat Glicsman Duitse ideeën over eugenetische sterilisatie zou onderschrijven!
In het hoofdstuk van Marius Turda, "Controlling the
National Body: Ideas of Racial Purification in Romania, 1918-1944" in: Christian
Promitzer, Sevaste Troumpeta, Marius Turda (Eds.), Health, Hygiene, and Eugenics in Southeastern Europe to 1945.
Central European University Press, 2011 – books.google.
Daarin lezen we de volgende passage (aangehaald zonder verwijzingen):
In addition to monographs and specialized journals, the media was also involved in disseminating eugenic ideas for human improvement. In 1923, for example, perhaps the most important Romanian newspaper in Bucharest, Adevdrul [The truth], hosted a debate on abortion and birth control, aiming to clarify some of the uncertainties surrounding sexual reproduction. Two contrasting points of view emerged: one put forward by a surgeon, Constantin Poenaru-Caplescu (1874-1948), was against abortion; the other, articulated by a physician, Iosif Glicsman (1871-1938), writing under the pseudonym Dr Ygrec, endorsed it. If some Romanian eugenicists, like Manliu, looked first and foremost to the North American model of eugenics, the debate quickly extended to the experiences of other European countries like Germany and France. Glicsman, for instance, informed his readers about the sterilization debate in Saxony, basing his arguments on the report presented by the criminologist Erich Wulffen to the Landrat of Saxony. Wulffen's report on sterilization was explicitly in favor of radical eugenic measures; criminals, so-called idiots, the feebleminded, epileptics, the blind, deaf and dumb should all be sterilized, alongside women and girls who gave birth to more than one illegitimate child. That Glicsman subtly endorsed German notions of eugenic sterilization did not escape the attention of many domestic readers, as indicated by the prompt reaction by the renowned neurosurgeon, Dimitrie Bagdasar (1893-1946). In taking a diametrically opposed view, Bagdasar stressed that "repeated sterilization could only lead to the numerical reduction of the race but does not guarantee its future improvement, not even a relative one's. Yet if Bagdasar expressed doubts about negative eugenic practices like compulsory sterilization, this was not on account of humanistic objections. Instead, he believed that the current state of medical knowledge provided inconclusive evidence on the hereditary nature of most degenerative diseases. Without a clearly established connection between heredity and biological degeneration, Bagdasar warned, eugenicists should abstain from endorsing the sterilization of those suffering from mental illnesses.
This paradigm-shift toward discussing degeneration in terms of heredity and genetics occurred in the wake of an amplified focus on national projects of ethnic protectionism across Europe. Here Romania was not exceptional. [p. 330-31]
* * *
In een eerde Engelse tekst van dezelfde medisch historicus, Marius Turda [in Med Hist. 2009 Jan; 53(1): 77–104 - Cf.], “To End the Degeneration of a Nation”: Debates on Eugenic Sterilization in Inter-war Romania," is te lezen dat Glicsman indertijd was "the director of propaganda in the Ministry of Work and Health." En zo zijn we almaar meer te weten gekomen. Op grond van de kennelijke gedegen kennis van Turda, besloot ik in de kop van het blog de voornaam te hanteren die bij hem te lezen is.
* * *
In de wikipediapagina die bestaat van de Roemeense journalist en literair criticus Henric Sanielevici, die in zijn werk veel antropologie, ethnografie, sociologie en zoologie verwerkte, komt een uitgebreide paragraaf over diens "Anti-racist racialism" voor. En daarin wordt van Glicsman gezegd: the anti-racist Adevãrul columnist Doctor Ygrec (Glicsman) and the conservative anti-fascism of philosopher P. P. Negulescu..." (we zagen hen boven samengewerkt hebben aan een publicatie).
* * *
