Antonio Negri's 'Spinoza et nous' op komst
Voor volgende week, tijdens het 6de Internationaal Marxcongres dat van woensdag 22 september 2010 tot zaterdag 25 september 2010 in Parijs zal plaats vinden, heeft het Vlaams Marxistisch Tijdschrift een werkgroep georganiseerd over “Negri en Spinoza” met als sprekers Sonja Lavaert, André Mommen en Miriam Van Reijen [zie dit blog]
Ik zou, ook als ik voldoende het Frans zou beheersen, er toch niet heen hoeven, daar ik helemaal niks met Antonio Negri heb. Ik heb meerdere pogingen gedaan om iets van hem op te steken, maar krijg telkens weer het gevoel dat hij onnodig ingewikkeld doet en erg overschat wordt. Zodat ik het zonde van mijn tijd vind er aandacht aan te besteden, hoewel ik The Philosophy of Antonio Negri. Revolution in Theory (Edited by Timoty S. Murphy & Abdul-Karim Mustapha, 2007) in huis heb gehaald... *)
Toch ben ik bereid hier te melden dat na het uitkomen in Franse vertaling van L’Anomalie Sauvage. Puissance et pouvoir chez Spinoza (1982) en Spinoza subversif (2002) op 14 oktober a.s. bij het Franse Éditions Galilee een nieuw boek van Antonio Negri verschijnen: Spinoza et nous. [Hier]
Stel u er niet teveel van voor. Het zal bestaan uit lezingen die hij de voorbije jaren gegeven heeft, en wel – zo is te lezen in het deel van de inleiding dat als pdf is meegegeven -
d’une conférence tenue à la Spinozahuis de Rijnsburg le 27 juin 2009, « Spinoza : une hérésie de l’immanence et de la démocratie»
d’une intervention à la IXe Internazionale Tagung der Spinoza-Gesellschaft à la Humbolt-Universität de Berlin, « Puissance et ontologie : Heidegger ou Spinoza», le 30 septembre 2006.
d’une intervention à la conférence international Spinoza as Social and Political Thinker organisée par le Jerusalem Spinoza Institute, le 31 mai 2007, « Multitude et singularité dans le développement de la pensée politique de Spinoza ».d’un texte présenté au colloque Spinoza et les sciences sociales à l’université Paris-VIII, le 9 avril 2005, « Spinoza : une sociologie des affects ».
* * *
Ik wil toch enige toelichting geven. Het begon met mijn teleurstelling dat in Empire geen enkel stukje beschouwing aan Spinoza was gewijd; in geen enkele analyse in dat boek kom je iets van Spinoza te bespeuren. Behalve in een motto bij een der hoofdstukken komt Spinoza nergens in het boek voor. Dat deed mij al twijfelen of Negri wel echt een Spinozist is. Ik stopte helemaal met Antonio Negri serieus te nemen toen ik merkte dat hij in het hoofdstuk Between infinity and community: notes on materialism in Spinoza and Leopardi [In: Subversive Spinoza: (un)contemporary variations (Manchester University Press, 2004) probeert een link tussen Leopardi en Spinoza te leggen. Hij moest echter beginnen met het feit dat Leopardi Spinoza nooit noemt - op twee tamelijk obscure plaatsen van op heel jonge leeftijd na, waarin Spinoza voorkomt: een keer in een opsomming met andere 'fatalisten' (Hobbes, Bayle, Helvetius) en een tweede maal met te schrijven dat in Spinoza's systeem recht niet gegrond kan worden op de persoonlijke verantwoordelijkheid van de misdadiger, maar alleen op het sociale nut van de straf. Verder verschijnt nog ergens eenmaal de term 'spinosisti' waar Leopardi zich afvraagt waarom het universum oneindig moet zijn en waarom oneindigheid een teken van perfectie zou zijn zoals de 'panteisti e spinosisti' claimen. Dat was het dan.Maar was het dat dan ook voor Negri? Nee, opmerkelijk is dat deze onbekendheid met het spinozisme voor Negri het probleem van de 'relatie Spinoza-Leopardi' niet sluit, maar juist opent, zoals hij het formuleert. Volgt een hele beschouwing hoe vreemd het toch is dat Leopardi niet meer blijk geeft van kennis van Spinoza, waar hij toch vertrouwd is met Bayle, Bruno, en anderen. Vervolgens gaat hij na of er dan verwante gedachten over materialisme te ontdekken zijn. Er zou een verwantschap zijn, niet te documenteren als werkelijke vertrouwdheid van Leopardi met Spinoza, maar samenhangend met een culturele stroming door de tijden heen. Dus via een omweg resoneert Spinoza als het ware in Leopardi. Zoals, tussen haakjes, Freud toegaf, dat hij ook iets van Spinoza opgesnoven moest hebben, doordat iets van hem in de lucht hing.
Zelfs voor Leopardi's pessimisme en nihilisme vergeleken met Spinoza's optimisme volgt een verklaring die samenhangt met de verschillende tijden waarin beiden leefden.Het doet in mijn ogen allemaal nogal gekunsteld aan. Ik denk dan ook dat je moet durven zeggen dat Leopardi niets spinozistisch had. Niet dus Antonio Negri. Die zo met feiten omgaat.
