Alexander Smit over verschil intellect - intelligentie... en over Spinoza
Een vorig blog werkte aanstekelijk en zo deed iemand "ook maar eens een duit in de doos van de verzamelaar," en stuurde mij enige citaten toe uit dit boek:
Alexander Smit, Geschenk van
het absolute. Redactie Jan Koehoorn. Samsara Uitgeverij, mei
2013.
Eerst redacteur Jan Koehoorn over het boek: "‘Ik vind dat dit bij jou hoort’,
zei Devi van de Advaita Foundation, terwijl ze me een doos oude
floppydisks gaf. ‘Ik weet niet precies wat erop staat’, voegde ze
eraan toe. De schijfjes waren van Alexander Smit geweest, Nederlands
bekendste advaitaleraar. Ze bleken een grote hoeveelheid
transcripties te bevatten van bijeenkomsten die hij in de jaren
tachtig en negentig hield. Het merendeel van de teksten is niet
eerder gepubliceerd.
Alexander gaf onderricht aan iedereen die
geïnteresseerd was in de vraag: ‘Wie of wat ben ik nu werkelijk?’
Hierbij legde hij een directheid, scherpte en humor aan de dag die ik
daarna nooit meer op die manier ben tegengekomen. Het repareren en
uitlezen van alle diskettes was een geduldwerkje, maar toen het
eenmaal klaar was had ik een behoorlijke verzameling teksten. Een
selectie daarvan is in dit boek opgenomen."
Op blz. 103 en 104 is in een discussie Alexander Smit aan het woord:
"Intellect is gestolde intelligentie. Waar intelligentie niet meer beweegt, waar het niet leeft, waar het niet meer stroomt, daar wordt het tot intellect, daar wordt het tot concepten. Concepten zouden ons moeten helpen als subtiele voertuigen om dingen duidelijk te zien en manifest te maken; daar zijn ze voor. Maar wat we doen is de dingen in ideeën proppen, ze opdringen aan anderen en eisen dat anderen ook zo leven. Allemaal bij gebrek aan de onmiddellijke realisatie van hier en nu. Daarom is intelligentie vernietigend, absoluut bedreigend, ook voor het intellect. Een intelligent kind is altijd bedreigend, want die zegt dingen die de ouders zullen schokken en dat confronteert. Intellect heeft soms de schijn van intelligentie, maar dat is het niet." [blz. 103]
[...] "Intelligentie is open, is bereid te kijken, is bereid mee te gaan met het veranderlijke manifest. Intellect niet. Toen ik bij de vrijmetselaren een lezing hield over het wezen van de mens volgens de advaita, was er een professor die zei: ‚Wilt u dan beweren dat Spinoza niet verlicht was?’ Ik zei: ‚Inderdaad. Spinoza is, zoals wij het zien, niet tot zelfrealisatie gekomen en niet tot verlichting gekomen. En waarom? Omdat hij de hindernis van het denken niet heeft overwonnen, hij bleef tot op het denkniveau.’ ‚Dat is niet waar! Dat is niet waar!’ riep de professor, als een klein kind. Het intellect werd bedreigd, dat was zijn grens. Het was ondenkbaar dat Spinoza niet verlicht zou zijn, want daar hing zijn hele hoogleraarschap van af. Een medebroeder vroeg het woord - want in de vrijmetselarij mag je namelijk ineens ook een andere opmerking maken en zeggen: ‚Mag ik even het woord, voorzitter?’ - hij zei: ‚Ik ben bij een goeroe in Tibet geweest en die onderscheidde drie typen mensen: de niet-mensen, de mens in wording en de ware mens. En Spinoza was een mens in wording.’ Ik zei: ‚Dank u geachte broeder. Dan hoort u het nu eens van een ander!’ Maar het intellect wil daar niet van horen. Dat zegt: 'Dat kan niet, want mijn hele proefschrift staat op het spel nu. Voor mijzelf vind ik het niet erg, maar voor mijn moeder vind ik het ellendig,’ of zo. Je hele zelfbeeld staat op het spel omdat je geïnvesteerd hebt in ideeën. [blz. 104]
* * *
Over Alexander Smit op wikipedia. Op advaitaweb zijn opnamen te vinden van Alexander Smit die gemaakt zijn tijdens een weekend in Baarn in 1989 en die vorig jaar op Youtube zijn gepubliceerd. Ik haal de eerste ervan hier naar binnen.
